Ko e feliuliuaki ‘a e ‘ea – ko e talanoa fakakoloa

Ko e feliuliuaki ‘o e ‘ea ‘oku hoko ia ko e taha ‘o e tefito’i palopalema lahi ‘aupito ‘oku ne uesia e ‘atakai mo natula he ngaahi ‘aho ni. Kuo hoko ‘a e ngaahi palopalema ko ‘eni ki he ‘atakai ke ne uesia ai mo e ngaahi tafa’aki kotoa pe fekau’aki pea mo e mo’ui ‘a e tangata. ‘Oku uesia lahi ‘a e tu’unga mo’ui fakasino mo mo’ui faka’atamai ‘o e kakai tokolahi. ‘Oku uesia ‘a e tu’unga faka’ekonika ‘a e kakai mo e fonua. ‘Oku hoko ‘a e palopalema ni ia ke ne uesia foki mo e ngaahi me’a fakapolitikale ‘a e ngaahi fonua lahi.

Ko e talanoa fakakoloa ‘o kau ki ai ‘a e fetu’utaki talanoa lelei, mo e fepoupouaki ha ngaahi fakakaukau langahake, ke ne tokoni ke fakasi’isi’i e hoko ‘a e palopalema ‘o e feliuliuaki ‘o e ‘ea. Ko e talanoa fakakoloa ko ‘eni, ‘e lava pe ke fakahoko ‘i lokiako, pea mo e ngaahi ‘api faka-famili foki. Ko e ‘ekitiviti pe ko e ngaue ke fai ‘a ia ‘oku fakaha ‘i he ma’u fakamatala ko ‘eni, ‘oku fakataumu’a ia ki hono ngaue’aki ‘o e ‘talanoa fakakoloa’ ke poupou ki hono talanga’i ‘o e kaveinga mahu’inga ko ‘eni, ko e feliuliuaki ‘o e ‘ea. ‘Oku ngaue’aki heni ‘a e ngaahi fakatataa ke fakafofonga’i ha falukunga kakai, hange nai pe ko e fanau ako ‘i lokiako, ke fakahoko ‘a e ngaahi talanoa fakakoloa fekau’aki mo e feliuliuaki ‘a e ‘ea. ‘Oku hanga ‘e he ngaahi fakatataa ko ‘eni ‘o ‘omai e ngaahi tefito’i fakakaukau ke ne fakalotolahi’i kitautolu ki he mahu’inga ‘a hono talanga’i ‘o e feliuliuaki ‘o e ‘ea ‘i lokiako ‘e he tamasi’i pe ta’ahine ako, pea pehe foki ki he famili pe ‘i ‘api.

Faka-Tonga climate change concept cartoon

See more

This concept cartoon presents some of the viewpoints people might hold regarding climate change. Concept cartoons can help people justify ideas and clarify scientific thinking.

Rights: The University of Waikato Te Whare Wānanga o Waikato

Ko e ngaahi tefito’i fakakaukau ‘eni ‘oku talanoa ki ai ‘a e ngaahi fakatataa:

• Ko e ngaahi faka’uhinga kehekehe ‘a e kakai fekau’aki mo e feliuliuaki ‘o e ‘ea

• Talanoa’i ‘o e ngaahi palopalema kuo fehangahangai mo e tokolahi tupu mei he feliuliuaki ‘a e ‘ea

• Faka’ai’ai mo fakalotolahi’i e kakai kotoa pe ke nau tokoni ‘o fai ha ngaue ke fakasi’isi’i ‘aki e palopalema ‘oku fakatupunga ‘e he feliuiuaki ‘a e ‘ea.

‘Oku ‘oatu aipe heni mo e tatau ‘o e fakatataa ke ngaue’aki ‘e he tokotaha ako ‘i lokiako pe ko e ngaahi famili pe ke fa’u pe kamata’aki ha’anau fepotalanoa’aki pe fekau’aki mo e feliuliuaki ‘o e ‘ea.

‘Oku taumu’a e ngaue’aki ‘o e talanoa fakakoloa fakataha mo e ngaue’aki ‘o e fakatataa ko e tanaki fakakaukau pe ki ha ngaahi founga ‘e lava ke fakahoko ‘aki e ako fekau’aki mo e feliuliuaki ‘o e ‘ea.

‘Oku faka’amu ke ‘osi ‘a e lesoni ko ‘eni, ‘oku lava ‘e he tokotaha ako ke:

• Lava ‘e he tokotaha ako ‘o ako ki he feliuliuaki ‘a e ‘ea ‘i ha founga ‘oku toe mahino malie ange kiate ia

• Faka’apa’apa’i pea mahu’inga’ia ‘i ha ngaahi fakakaukau ‘a ha kakai kehe

• Ngaue’aki ‘a e talanoa fakatataa pea moe talanoa fakakoloa ke fakakau e fakakaukau ‘a e tokotaha kotoa ‘i he famili pea mo e kominiuti foki fekau’aki mo e feliuliuaki ‘a e ‘ea.

• ‘Omai ha ngaahi a’usia pe fakatataa ke poupou ‘aki ha’anau tefito’i fakakaukau pe fakamatala ‘e fakahoko fekau’aki mo e palopalema ni.

Download the Word file (see link below).

Our atmosphere and climate 2020

See more

The Ministry for the Environment and Stats NZ produce New Zealand’s Environmental Reporting Series. Our atmosphere and climate 2020 focuses on climate change, with an overview of what is happening to our climate and how this affects many of the things we care about.

Rights: Crown copyright