Article

Ngā Hekaheka o Aotearoa – kuputaka

Ngā Hekaheka o Aotearoa te kuputaka nei. Kua noho mai ki konei hei hoa mō ngā kōrero o taua pukapuka kua morimoria e te Pokapū Akoranga Pūtaiao hei whakaputa i ēnei rauemi hou.

Cover of 'Ngā Hekaheka o Aotearoa' bilingual booklet on NZ fungi

Ngā Hekaheka o Aotearoa

Ngā Hekaheka o Aotearoa is a bilingual booklet developed by scientist Dr Peter Buchanan (Manaaki Whenua – Landcare Research), Dr Georgina Stewart (Te Kura Mātauranga School of Education, AUT University) and te reo Māori consultant Hēni Jacob.

Rights: Manaaki Whenua – Landcare Research

Te reo Māori resources from Ngā Hekaheka o Aotearoa

English resources from Ngā Hekaheka o Aotearoa

Kuputaka

aho

light

ahotakakame

photosynthesis

anuhe

caterpillar

ara raima

concrete path

hapori

colony

harore

mushroom(s)

hau takiwā

atmosphere

hauhā

carbon dioxide

haumaru-koiora

biosecurity

haurehu

gas

hāwareware

slime

hekaheka

fungi

here pūtu

bootlaces

hiako

bark

hīnatore

luminescence

hōtoke

winter

hungahunga

powder

īhi

yeast

kahiwi

trunk

kaikākā

tōtara heartwood decayed by fungus

kaitītari

carrier

kakau

stalk

kāmera

camera

kapoke

algae

karu whakarahi

microscope

kauoro

grind

kaupeka o te tau

season

kawekawe

arms or tentacles

keha

smelly

kihikihi

cicada

kīrehe

animal

kōanga

spring

kōpīpī

fragile

Māmaiti

Marmite

manga

bough/branch

mōkitokito

microscopic

momo

species

momore

smooth

moroiti

microbe/microorganism

mura

flame

ngahuru

autumn

ngakunga

strips

nīao

edge

oneone

soil

otaota

grasses and small plants

pae porowhita

Petri dish

paemahana

temperature

paitini

poison

pakiaka

roots (of trees)

kaka

pinhead

pane-kuini

postage stamp

pata wai

water droplet

pātangaroa

starfish

paturopi

antibiotic

pēke kotakota rākau

bag of sawdust

pepeke

insects

pereti-tina

dinner plate

pia whakatipu

agar culture medium, a jelly-like substance

pihapiha

gills

pihi-haunga

stinkhorn

poi haupōro

golf ball

popō

smoulder

pōpopo

decay

pua atua

spores

puananī

wind-dispersed

pūhana

glow

pūhouhou

juvenile

pūkahukahu

lungs

pūkohu

moss (plants)

pukoko

lichen

pukuwhenewhene

galls (lumps)

puna koiora puiaki

biodiversity-rich resource

puruhekaheka

mould

pūtau

cell

rama

torch

ranea

abundant

rapa

rubber

rāpupuku

to bud, budding

raumati

summer

remu

hem

ropihua

fruitbody

taikākā

heartwood

taiora

nutrients

takurua

winter

tānga pua atua

spore print

tanu

bury

taupoki

cap

tāwara

taste

tāwariwari

flexible

tinaku

germinate

tiotau

icicle

tipu

plant

tītari

distribute

titi here tēneti

tent pegs

torohihi

hyphae

tuku mate

disease-causing

tūnga

wounds

tutungi

tinder, firelighter

uriuri

dark-coloured

whakapiki

leaven(bread)

wheo tautau

hanging coral

kina te kuputaka i konei.

He kōrero anō e hāngai ana

Kei Ngā karangatanga matua mō te wai māori me ngā ika wai māori ētahi kupu matua ka whakamahia i ā mātou rauemi mō ngā me ngā ika wi.

Mō tētahi mahere akoranga e ana ki ngā kupu Māori ka whakamahia i o i ngā kaupapa whāomoomo, tirohia tēnei: He tikanga – te reo Māori and English terms.

He whakamihi

I hua ake tēnei rauemi i tētahi aratohu pūtaiao mā ngā o, ko Ngā Hekaheka o te ingoa. I tuhia te aratohu nei e Tākuta Peter Buchanan, o Manaaki Whenua; Tākuta Georgina Stewart, o Te a , Te Whare Wānanga o AUT; me Hēni Jacob. He mea tuhi ngā rauemi nei i runga i te aro nui ki te titiro a te Māori ki ēnei āhuatanga.

Tēnei te mihi a te Pokapū Akoranga Pūtaiao ki a Manaaki a me ngā kaituhi kua whakaae nei, kua āwhina nei anō hoki i te whakawhitinga o ngā kōrero nei hei rauemi ipurangi.

E taea ana tētahi twhitihiko o te Aratohu mā te Pouako te tiki atu i Huia Publishers.

Published:21 November 2018